Hece nedir
Hece nedir sorusuna şöyle yanıt verebiliriz; ağzımızdan bir çırpıda çıkan tek ses ya da birleşik sese HECE denir.
Heceler sesli ve sessiz harflerden oluşurlar. Altı tür hece vardır.
1 – Bir sesten oluşan heceler;
Bütün sesli harfler tek başlarına hecedirler. A, e, ı, i, o, ö, u, ü
2 – Bir sesli bir sessiz harften oluşan heceler.
Al, ek, of, ör, ip
3 – Bir sessiz bir sesli harflerden oluşan heceler.
Ya, şu, de
4 – Bir sesli iki sessiz harften oluşan heceler.
Aşk, erk, ört, üst
5 – Bir sessiz bir sesli bir sessiz harflerden oluşan heceler
Yel, bal, sor, vur, kır
6 – Bir sessiz bir sesli ve iki sessiz harflerden oluşan heceler.
Kürk, zırt, Türk, serp, çarp
(Bu hece guruplarını alıştırma yaparak daha kolay kavrayabilirsiniz.)
Şimdi, gelelim söylem adına düzgün konuşmanın temelini öğrenmeye. Israrla diyoruz ki, konuşmanın getirdiği olaylara bağlı ses sürümlerinin ve tonlama dediğimiz inişli çıkışlı sert-yumuşak seslerin, rahatlıkla söyleneceği bir konum içinde Türkçe’nin, ne kadar mükemmel ve insana haz veren ne kadar güzel bir dil olduğunun zevkini tadacaksınız tüm yaşamınızda…
Türkçe’mizde söylem adına temel niteliğinde olan iki tür hece vardır. Bunlar, Açık Hece ve Kapalı Hece’dir. Türkçe öğretilerinin içinde var olmasına karşılık nedense bu güne kadar önemini bir kimse anlatmamış, adeta, hep anlatılmaması için çaba gösterilmiştir. Oysaki bunun bilinmesi Türkçe’nin akıcı ve düzgün konuşulması bakımından zorunludur.
Açık hece nedir dersek; sesli harflerle biten hecelerdir.
Örneğin; La – ge – su – yo – şu – gı – mi – dü – vs
Kapalı hece sessiz harflerle biten hecelerdir.
Örneğin; Bir – ses – sol – bor – ray – tip – lüp – sur – vs
Hece nedir sorusuna kapsamlı bir açıklama getirerek öğrenme adına çok iyi giriş yaptık sayılır. Peki, öğrenmemizin bize nasıl yararı olur, bunu hiç düşündük mü? Kapalı hece öyle başlıyor, açık hece böyle başlıyor demek bunu bize öğretir mi?
Yeterli görenler iyi bir yazar, iyi bir şair olabilir. Ya, oyuncu olmak isteyenler?
Onlar, oyuncular, bu tür hecelerin söylemde nasıl kullanıldığını bilmek durumundadır, öğreteni yoktur nedense.
Açık heceler düşük sesle ve çok çabuk söylenir.
(Alıştırma yapmak durumu vardır. Alıştırma ile beceri kazanılır.)
Bunu aruz vezninde olduğu gibi bir çizgi bir nokta şeklinde öğrenebiliriz bu bölümde.
Örnek; bir kelime de bu kelime DEMİR olsun. Hecelere ayırdığımızda (DE – MİR) iki hece olduğunu ve bunun ilk hecesinin açık, ikinci hecesinin kapalı olduğunu görürüz. Söylem adına açık heceleri nokta ile işaretleyelim DE hecesi açık olduğundan altına nokta işareti koyalım. MİR hecesi kapalı hece olduğundan, onun da altına çizgi koyalım. Böylece hecelerin açık ve kapalı olduğunu daha iyi görebiliriz. Bir cümlede geçen sözcükleri, bu yöntemle işaretledikten sonra söyleme geçebiliriz.
Kapalı heceler yüksek sesle ve vurgu yapılarak söylenir.
(Alıştırma yapmak gerekir.)
Yani nokta düşük ses, çizgi yüksek ve vurgulu sesle söylenir. Bir başka deyişle açık hece, düşük ses, kapalı hece yüksek ve vurgulu sesle söylenir. Kapalı hecede vurgu sessiz harfedir. Sessiz harfin ağzımızdan kesinlikle çıkması gerekmektedir. Uygulama önce zor gelecektir. Bu, belli alışkanlığı olan kişilerin alışkanlıklarından kolay kolay vazgeçemeyeceği gibidir. Vazgeçmek oyuncunun, birinci görevi olmalıdır. Sigarayı bırakmak alışık olanlar için çok zordur ama bırakan birçok iradeli kişi vardır.
Alıştırma için bu kelimeleri öğrendiğiniz gibi işaretleyip söylemi yapmaya çalışınız.
Yıldırım – Televizyon – Lale- Kırklareli – Taskebap – Mısır – Tavla – Birdirbir – Çanakkale – Tandır – Sema.
Sesimizin de notalar gibi söylemde melodisi vardır. Bunu sağlayan açık ve kapalı hecelerdir. Şuur altına indirildiğinde görülecektir ki bu hece uyumu, kişinin konuşmasında onu ayrıcalıklı kişi haline getirecek ve herkesin gerçek beğenisini kazanacaktır. Oyuncunun bir özelliği de budur.
Türkçe’mizi kuralları ile en güzel konuşan oyunculardan biri de kuşkusuz Cihan Ünal’dır.
